در این بخش توضیحاتی در رابطه با Edit view style برای پروفایل ارائه میشود. این پروفایلی است که در مراحل قبل ترسیم کردیم:
پروفایل ترسیم شده در مرحله ی قبل بدون اعمال تغییرات
همانطور که قبلاً هم گفته شد Vertical exaggeration این پروفایل 10 است. بدین معنی که فقط محور عمودی 10 برابر بزرگتر نشان داده شده است. روی گریدبندی پروفایل یک کلیک بکنید تا Select شود. سپس روی همان گریدبندی “رایت کلیک” کنید و مانند شکل زیر روی Edit profile view style کلیک کنید:
تنظیمات ظاهر پروفایل
بعداز کلیک این قسمت باز میشود:
تنظیمات بزرگنمایی یا Exaggeration
روی تب Graph کلیک کنید. سپس به سمت راست دقت کنید که نوشته شده: Vertical exaggeration . میتوانید بزرگنمایی عمودی را به حالت عادی برگردانید. بدین صورت که 10 را پاک کرده و به جای آن 1 بگذارید. سپس روی OK کلیک کنید تا تغییرات اعمال شود:
گراف همراه با تغییرات در بزرگنمایی
برای درست کردن مشکل در هم رفتگی اعداد سمت راست پروفایل میتوانید روی 1:1000 در پایین صفحه که با مستطیل قرمز مشخص شده کلیک کنید و مقدار آن را کمتر کنید. تغییر این مقیاس تاثیری روی مقیاس نقشه در موقع پرینت نخواهد داشت. میتوانید به دلخواه آن را تغییر دهید.
برمیگردیم به Edit Profile View Style و اینبار به تب Display
تنظیمات Display و گریدبندی
این قسمت مشابه Layer Properties در اتوکد میباشد که قبلاً در اینجا توضیح داده شده است. با این تفاوت که در اینجا فقط میتوانید لایه های مختلف پروفایل را خاموش و روشن کنید.
لایه های Grid Horizontal Minor و Grid Vertical Minor را خاموش کرده و بعداز خاموش کردن این لایه ها پروفایل مشابه شکل زیر میشود. توجه داشته باشید که در شکل زیر Vertical exaggeration=10 است.
شکل نهایی با بزرگنمایی 10
شما میتوانید به بقیه ی تب ها هم سری بزنید و تنظیمات را به دلخواه عوض کنید…
فایل این آموزش را دانلود کرده و در نرم افزار Civil 3D بارگذاری کنید. برای ساخت پروفیل طولی راه حتماً میبایست یک سورفیس و یک الاینمنت داشته باشیم که در آموزش های قبل توضیحات مربوط به این دو داده شد. مطابق شکل از تب Home در ریبون روی Profile کلیک کنید و Create Surface Profile را انتخاب کنید.
در پنجره ی Create Profile from Surface روی Add کلیک کنید تا سورفیس EG در لیست پایین آن اضافه شود. در حقیقت به برنامه میگوییم برای Alignment – 01 روی سورفیس EG یک پروفایل بسازد. سپس روی Draw in profile view کلیک کنید.
در پنجره Create Profile View – General بدون تغییر چیزی روی Create Profile View کلیک کنید تا پنجره بسته شود و نشانگر ماوس آماده به ساخت پروفایل بر روی صفحه ی کار شود.
در صفحه ی کار با فاصله ی کمی از سمت راست سورفیس کلیک کنید تا پروفیل طولی ترسیم شود.
شکل زیر پروفیل طولی ساخته شده را نمایش میدهد. برای تنظیم گریدبندی و ظاهر نهایی پروفیل طولی به آموزش ویرایش پروفیل طولی در Civil 3D مراجعه کنید.
فایل بالا را در نرم افزار Civil3D باز کنید و روی الاینمنتی که قبلاً ساختیم کلیک کنید تا در ریبون، نوار ابزار مربوط به آن ظاهر شود. همانند شکل زیر وقتی روی الاینمنت کلیک کنید ریبون Alignment ظاهر میشود.
روی مسیر ساخته شده کلیک کنید تا در Ribbon تب الاینمنت باز شود
سمت چپ ریبون روی Add Labels کلیک کنین تا یک لیست باز شود. از لیست Add/Edit Station Labels را انتخاب کنید.
اضافه کردن Label به ایستگاهها
جدولی مشابه جدول زیر باز میشود. روی Add کلیک کنید تا در لیست زیر آن Major Stations اضافه شود. توجه داشته باشید میتوانید از قسمت Type مشخصه های دیگری نیز به لیست اضافه کنید. مانند Minor Stations که در حال حاضر نیازی به اضافه کردن آن نیست. اینها مشخصاتی هستند که در پلان به الاینمنت اضافه میشوند. روی اوکی کلیک کنید.
Major Stations را به لیست جدول اضافه کنید
در شکل زیر کیلوکتراژ اضافه شده به مسیر پروژه راه مورد نظر، مشخص است:
فایل بالا را دانلود کرده و در نرم افزار Civil 3D بارگذاری کنید. در این فایل یک واریانت که با دستور PL ترسیم شده است داریم که در ادامه آن را تبدیل به الاینمنت یا مسیر راه میکنیم.
ابتدا روی خط قرمز رنگ کلیک کنید تا انتخاب شود و سپس با فشردن کلید Delete در کیبرد، آن را پاک کنید. این خط اولیه ای بود که در آموزش واریانت ترسیم کرده بودیم و با خط سبز رنگ که شکستگی های کمتری دارد جایگزین شد. حال از طریق تب Home در ریبون گزینه ی Alignment را پیدا کنید و از لیست موجود در آن روی Create Alignment from object کلیک کنید.
نشانگر ماوس به شکل یک مربع، آماده به انتخاب واریانت است. مطابق شکل روی واریانت کلیک کنید و یک بار کلید Enter را بفشارید.
پس از فشردن Enter، یک فلش روی واریانت نمایان میشود و جهت پیش فرضی را برای مسیر پیشنهاد میدهد. در این مثال مسیر پیشنهادی از نقطه A به سمت نقطه B است. پس در صورتی که قصد تغییر جهت الاینمنت را داشته باشیم قبل از Enter با یک بار فشردن کلید R در کیبرد و سپس فشردن Enter، جهت الاینمنت را تغییر میدهیم و یا تنها با یک بار فشردن Enter به مرحله ی بعد میرویم.
در پنجره Create Alignment from Objects مطابق شکل یک نام برای مسیر انتخاب کنید(کادر قرمز.) سپس مطابق کادر آبی رنگ، گزینه Major and Minor only را برای لیبل مسیر انتخاب کنید. مقدار شعاع پیش فرض را به 300 متر تغییر دهید. بررسی کنید دو گزینه ی Add curves between tangents و Erase existing entities تیک خورده باشند. روی Ok کلیک کنید تا الاینمنت ساخته شود.
الاینمنت ساخته شد و به جای شکستگی در واریانت قوسهای ساده ای جایگزین شد.
یکی از اولین اقدامات در انجام پروژه راهسازی مشخص کردن مسیر است. اینکه چطور از نقطه A به نقطه B برسیم. در اولین قدم با چند خط شکسته این کار را انجام میدهیم. البته چندین مسیر بین دو نقطه ی A و B پیدا میکنیم که در مراحل بعد، یکی از این مسیرها به عنوان مناسب ترین مسیر انتخاب میشود. به این مسیرهای اولیه که با خطوط شکسته رسم میشوند، واریانت راه گفته میشود.
برای انتخاب بهترین واریانت، هر قدر تعداد قوس ها در مسیر کمتر، میانگین شعاع قوس ها بیشتر، میانگین شیب های طولی کمتر، طول مسیر کوتاهتر، اختلاف ارتفاعات پیموده شده در مسیر کمتر و سرعت مسیر بیشتر باشد مسیر مورد نظر مناسب تر بوده و برای انتخاب به عنوان واریانت بهینه ارجح است. البته توجه به میزان هزینه ی لازم برای ساخت هر واریانت نیز نکته ی بسیار حائز اهمیتی می باشد.
برای مثال در شکل زیر یک پلی لاین، نقطه ی A را به نقطه ی B متصل کرده است. این یک واریانت است.(خطوط شکسته بنفش رنگ)
واریانت راهسازی
فرض کنید شکل زیر 3 خط از خطوط توپوگرافی است. و میخواهیم از خط با ارتفاع 130 (نقطه ی N) به خط با ارتفاع 140 برویم. برای این کار 4 انتخاب NO، NP، NQ و NM را داریم. اگر از این بین مسیر NM را انتخاب کنیم، چون طول بیشتری دارد در نتیجه ارتفاع 10 متر را(اختلاف 130 و 140 را) در فاصله ی بیشتری طی میکند. پس شیب کمتری نسبت به خطوط دیگر خواهد داشت. و اگر مسیر NP را انتخاب کنیم، به علت طی کردن 10 متر ارتفاع در مسیر کوتاهتر، شیب بیشتری خواهد داشت. ما از این نکته در انتخاب مسیر در بین خطوط توپوگرافی استفاده خواهیم کرد تا به شیب دلخواه خود برسیم.
یعنی طول خطی که از یک تراز به تراز دیگر میرود را طوری انتخاب میکنیم که شیب دلخواه را بدست دهد.
اختلاف شیب در خطوط AB، AC، AD، AE
حال خط NM را در نظر بگیرید. اگر از کنار به آن نگاه کنیم به شکل زیر دیده میشود. نقطه ی N تراز 130 و نقطه ی M تراز 140 دارد:
از شیب i و دلتاh استفاده میکنیم تا x را بدست آوریم.
پس رابطه ی بین i% و دلتاh به صورت زیر خواهد بود:
در این رابطه دلتاh اختلاف تراز دو خط تراز است که 10 متر میباشد و x فاصله ی افقی بین نقطه ی N و M است. i شیب خط NM را به ما می دهد. حال جای x و i را عوض میکنیم و کسر را بدین شکل تبدیل میکنیم:
حداکثر شیب طولی مسیر یا همان i را از روی آیین نامه های راهسازی بدست می آوریم. همچنین دلتاh را با مقایسه ی دو تراز متوالی به راحتی بدست می آوریم(برای مثال اختلاف 140 و 130) و در کسر بالا جایگذاری میکنیم. مقدار xی که بدست می آید حداقل فاصله ای است که بین دو تراز باید طی کنیم تا شیب آن از مقدار i تجاوز نکند. دقت کنید طبق رابطه ی زیر حداقل مقدار x وقتی بدست می آید که مقدار i روی حداکثر خود باشد:
پس برای مثال اگر نیاز به حداکثر شیب 5% داشته باشیم، باید حداقل چه فاصله ای را از نقطه ی N طی کنیم تا به تراز 140 برسیم؟ طبق رابطه ی زیر باید 200 متر طی کنیم تا 10 متر ارتفاع را با شیب %5 طی کرده باشیم.
حال در صورتی که بر روی نقشه ی کاغذی توپوگرافی کار میکنیم، باید این فاصله را طبق مقیاس بدست آوریم. برای مثال اگر مقیاس نقشه 1 به 2000 باشد، باید 200 متر را تقسیم بر 2000 کنیم که به سانتیمتر جواب ما 10 سانتیمتر خواهد بود. پس پرگار را به اندازه ی 10 سانتیمتر باز میکنیم و از روی یک خط تراز، روی خط تراز بعدی کمان میزنیم.
حال فایل ابتدای این آموزش را دانلود کرده و در نرم افزار Civil 3D بارگذاری کنید.
برای رسم واریانت، یک شیب طولی برای مسیر در نظر میگیریم. در اینجا برای مثال شیب 7% را در نظر میگیریم.(میزان شیب طولی با استفاده از نشریه 415 بدست می آید:مطالعه بیشتر). این نکته را در نظر داشته باشید که اختلاف تراز ارتفاعی هر یک از خطوط مینور توپوگرافی(خطوط کمرنگ) در فایل این مثال 2 متر و اختلاف ارتفاع خطوط ماژور(خطوط پر رنگ) 10 متر است.
میتوانید خود نیز صحت این نکته را بررسی کنید. یکی از خطوط را انتخاب کنید. حال با فشردن Ctrl+1 به قسمت Properties خط وارد شوید. همچنین میتوانید با کلیک راست به Properties وارد شوید. در لیست باز شده مشخصه Z یا تراز ارتفاعی خط مشخص است. حال همین کار را با خط کناری انجام دهید و میبینید که اختلاف تراز دو خط مینور، دو متر است.
گفتیم شیب 7% را انتخاب کردیم. به این معنی که هر ۱۰۰ متر که مسیر را طی کنیم، ارتفاع میتواند حداکثر 7 متر افزایش یا کاهش داشته باشد. برای رفتن از یک خط ماژور به خط ماژور بعدی، 10 متر اختلاف ارتفاع خواهیم داشت. با یک تناسب ساده(یا استفاده از فرمول بالا) میتوان برای شیب 7 درصد گفت “هر 100 متر طول، 7 متر اختلاف ارتفاع… هر چند متر طول، 10 متر اختلاف ارتفاع؟.” حداقل x را بدست می آوریم:
(10*100)/7=142.86
حال از نقطه ی A شروع میکنیم به کمان زدن و رسم این خطوط 143 متری و تا نقطه B ادامه میدهیم، با این شروط:
– تنها وقتی از یک خط تراز به خط تراز بعدی میرویم که با یک خط شکسته حداقل 143 متر مسیر طی کنیم(بیشتر از 143 متر شیب کمتری فراهم میکند و مناسب تر نیز است.)
– وقتی روی یک خط تراز حرکت میکنیم میتوانیم خط شکسته ای با طول بیشتر از 143 متر هم بکشیم. (چون شیب کمتر از i-max خواهد شد)
– سعی میکنیم فقط افزایش ارتفاع داشته باشیم یا فقط کاهش ارتفاع. (یعنی بر فرض تراز نقطه A 400 باشد و تراز نقطه B 500. دراین حالت سعی میکنیم از تراز ۴۰۰ فقط با افزایش ارتفاع به ۵۰۰ برسیم. نه اینکه در بین مسیر انتخابی گاهی کاهش ارتفاع هم داشته باشیم و دوباره افزایش ارتفاع.)
در نهایت خطوط شکسته را با چند خط شکسته بلندتر جایگزین میکنیم(خطوط سبز). دلیل جایگزین کردن خطوط بلندتر به جای خطوط شکسته ی کوتاه این است که در نقطه ی تلاقی هر خط شکسته، باید یک قوس ترسیم شود. وقتی تعداد خطوط شکسته زیاد باشد، در نتیجه تعداد قوس ها نیز زیاد خواهد بود و این باعث پر پیچ بودن راه ما خواهد شد. همچنین برای ترسیم یک قوس با یک شعاع استاندارد، طول هر خط شکسته باید از یک حداقلی بیشتر باشد. در نتیجه با جایگزین کردن خطوط شکسته ی کوتاه با خطوط طویلتر این دو مشکل را بر طرف میکنیم. در شکل زیر خط سبز جایگزین خط قرمز شده است.
